ZWIĄZKI AZOTU W AKWARIUM

CO TO SĄ ZWIĄZKI AZOTU I SKĄD SIĘ BIORĄ W AKWARIUM ?

Azot - jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych pierwiastków w przyrodzie. Wchodzi w skład białek, które są podstawowym budulcem wszystkich organizmów żywych. Wchodzi również w skład wielu związków nieorganicznych i występuje również w postaci cząsteczkowej. Związki azotu są niezbędne do życia, jednak zbyt duża ich ilość w akwarium jest niedobra.

►W naturalnym zbiorniku wodnym żródłem azotu jest azot atmosferyczny, który dostaje się do wody poprzez wiązanie go przez bakterie i niektóre gatunki sinic. Nie wszystkie sinice przyczyniają się do wzbogacania wody w azot, dwa gatunki sinic najliczniej występujące w naszych wodach – nie mają zdolności wiązania azotu atmosferycznego

►W wodzie azot występuje w formie rozpuszczalnej, w postaci jonów: azotanowego (NO3), azotynowego (NO2) i amonowego (NH4), a także w postaci cząsteczek N2 i związków organicznych rozpuszczonych lub w zawiesinie, pochodzących z rozkładu np. białek roślinnych. Azot podobnie jak fosfor jest w większości magazynowany w osadach dennych.

►Forma azotynowa (NO2) w otoczeniu tlenowym jest nietrwała i ulega utlenieniu do azotanów natomiast w środowisku beztlenowym ulega redukcji do postaci amonowej.

DO JAKICH PRZEMIAN AZOTU DOCHODZI W WODZIE ?

W zależności od warunków tlenowych w akwarium dochodzi do procesów związanych z przemianami azotu w wodzie – przy obecności tlenu zachodzi nitryfikacja, natomiast w przypadku braku tlenu – denitryfikacja. Związki azotowe ulegają ciągłym przemianom w naturalnych procesach, które mają wpływ na prawidłowe funkcjonowanie naszego zbiornika.

Amonifikacja - Produkty przemiany materii wydalane przez ryby, obumarłe części roślin w akwarium, martwe zwierzęta, resztki pokarmu ulegają w akwarium rozkładowi, którego pierwszym etapem jest amonifikacja. Proces ten polega na przekształceniu organicznych związków azotu w amoniak (NH3). Amoniak jest związkiem o bardzo charakterystycznym zapachu zgniłego jajka, który powstaje, gdy jajko się psuje. Jest to związek nie tylko brzydko pachnący, ale również bardzo trujący. W zdrowym czystym akwarium szybko ulega jednak dalszym przemianom.

Nitryfikacja - jest procesem który przekształca szkodliwy amoniak w azotany, które mogą być przyswojone przez rośliny. Proces ten przebiega w na dwóch etapach. Nitryfikacja zachodzi jedynie w obecności tlenu. Najpierw bakterie z rodzaju przekształcają amoniak w azotyny. Następnie inne bakterie, utleniają azotyny do azotanów. Proces nitryfikacji polega na utlenieniu amoniaku do azotynów a następnie azotanów, które są łatwo przyswajalną dla roślin formą azotu. Proces nitryfikacji przeprowadzają kolejno bakterie z grupy Nitrosomonas i Nitrobacter.

Denitryfikacja - to proces odwrotny do nitryfikacji. Nadmiar azotanów, które nie zostały pobrane przez rosnące w akwarium rośliny ulega dalszym przemianom.
Proces następuje przy udziale bakterii, które nazywamy bakteriami denitryfikacyjnymi. Najpierw redukują one azotany do azotynów, a następnie rozkładają azotyny, w wyniku czego wydzielany jest azot w postaci cząsteczkowej, czyli N2. Denitryfikacji sprzyjają beztlenowe warunki panujące w podłożu a bakteriami przeprowadzającymi ten proces są autotrofy chemosyntetyzujące.

Azotany z podłoża przedostają się do słupa wody w wyniku działania kilku różnych mechanizmów, które zależą od warunków chemicznych i ekologicznych.
Są to przede wszystkim procesy falowania i resuspensji osadów. Dostarczanie azotu z podłoża do toni wodnej rośnie odwrotnie proporcjonalnie do stężenia azotanów w wodzie. Może by, że zmącone cząsteczki osadu pochłoną zawarty w toni wodnej azot przyczyniając się w ten sposób to regulacji jego stężenia w wodzie. Ilość uwolnionego azotu zależy silnie od powierzchni podlegającej falowaniu, czyli powierzchni tzw. aktywnego dna.

Procesy uwalniania azotu z osadów dennych są niezbędne w mineralnym żywieniu roślin dennych, oraz tych pływających w toni lub na powierzchni wody, które nie posiadają odpowiednio przystosowanego systemu korzeniowego do pobierania substancji z podłoża. W gęsto zarośniętych akwariach, gdzie proces falowania ma mniejsze znaczenie - azotany ulegają bardzo powolnemu przedostawaniu się do słupa wody co sprzyja stosowaniu bardzo żyznych podłoży w przypadku akwariów typowo roślinnych. Doświadczenie pokazuje że, Im mniej się ingeruje w podłoże tym bardziej stabilne będzie akwarium.

Wszystkie te procesy mają duży wpływ na prawidłowe działanie naszego zbiornika. Zaburzenia tych procesów może mieć różne szkodliwe konsekwencje.

Bez zachodzących procesów np nitryfikacyjnych z udziałem bakterii zgromadzony trujący amoniak szybko spowodowałby śmierć wszystkich ryb w akwarium. Również azotyny również są szkodliwe w nie tak wielkim stężeniu ok.5 mg/l powodują śmierć ryb. Dlatego ważne jest by azotyny zostały szybko utlenione do nieszkodliwych azotanów, te zaś są niezbędną pożywką dla roślin w akwarium. Jednak nie powinno być w akwarium zbyt dużo azotanów bo ich nadmiar jest przyczyną nadmiernego rozwoju glonów. Zapobiegają jednak temu prawidłowo zachodzące procesy denitryfikacyjne. wynika z tego że, procesy przemiany związków azotowych w naszym zbiorniku są bardzo ważne i należy zadbać aby prawidłowo przebiegały.

Do przyczyn zaburzenia procesów przemiany związków azotu należą:

► za duża liczba ryb, przy małej liczbie roślin
► za duża liczba ryb przy zbyt małym zbiorniku
► gdy podajemy rybom za dużo pokarmu
► zaleganie pokarmu, szczątków roślin i ryb
► za słaba lub nieodpowiednia filtracja wody
► za rzadkie podmiany wody
► za rzadkie czyszczenie i odmulanie zbiornika

Nie chcąc dopuścić do występowania w wodzie nadmiaru szkodliwych związków azotu nie należy zasiedlać akwarium zbyt dużą ilością ryb, dbać o jego czystość i regularnie odświeżać wodę. Jednak trzeba zwrócić uwagę że nie wszystkie gatunki ryb lubią świeżą wodę, są takie które lubią nieco starszą wodę np ryby z gatunku gurami, gdyż w wodzie zbyt świeżej są bardziej podatne na niektóre choroby skóry. Ale dla wielu gatunków ryb zbyt stara woda jest toksyczna np.dla pielęgniczek. Dlatego hodując poszczególne gatunki ryb należy sie zaznajomić które znich wymagają wiekszej, czy też mniejszej ilości podmiany wody w zbiorniku. Dla ryb potrzebujących większej ilości swieżej wody będzie to ok. 20-25% podmiany na świżą wode, w przypadku ryb potrzebujących mniejszej ilościswiżej wody będzie to ok. 5-10%. Jednak w miarę nabywania doświadczenia w hodowli rybi wnikliwych obserwacji ich zachowań można modyfikować te ilości w zależności od potrzeby.

Wykorzystywanie i publikowanie w części lub całości tekstów, zdjęć i rysunków bez zgody autora jest zabronione i podlega ochronie prawa autorskiego