JEZIORO MALAWI - NIASA - CHARAKTERYSTYKA - PIELĘGNICE Z GRUPY MBUNA - WYGLĄD, ZACHOWANIE, ROZMNAŻANIE, POKARM, AKWARIUM

Jezioro Malawi pod wieloma względami jest miejscem bardzo wyjątkowym. Jezioro Malawi (Niasa) to olbrzymi zbiornik wodny pochodzenia tektonicznego położony w południowo-wschodniej Afryce w obrębie Wielkich Rowów Afrykańskich. Jezioro otoczone jest przez wysokie góry dochodzące do 3000 m. 

Jezioro Malawi - Niasa po raz pierwszy ukazało się oczom Europejczyka, podróżnika, który odkrył również Wodospad Wiktorii, Davida Livingstone'a. W 1910 r. kolonialny rząd Niemiec zadecydował, że ziemie Parku Narodowego Ruaha zostaną objęte ochroną. Nie ma  w całej Afryce jeziora ładniejszego niż jezioro Malawi (Niasa) - prawie 1/3 wybrzeża jeziora jest skalista, dając rybom doskonałe jaskinie i groty do schronienia. Reszta brzegu to piaszczyste rozległe podwodne plaże gdzie przebywają głównie ryby z grupy nie - mbuna lubiące większą przestrzeń i otwarte wody do pływania. Część pielęgnic zamieszkuje gęsto porośnięte ujścia rzeka wpadających do jeziora. Wody jeziora Malawi są podzielone pomiędzy trzy państwa: Malawi, Tanzanię i Mozambik. 

Długość jeziora Malawi wynosi 550 km, a szerokość szerokość od 20 do 55 km, miejscami dochodzi do 80 km. Malawi w najgłębszym miejscu ma ok. 700 m, co oznacza że jego dno leży poniżej poziomu morza, tworząc tzw. kryptodepresję. Jezioro Malawi położone na wysokości 476 m n.p.m. osiąga maksymalną głębokość 706 m. Pojemność jeziora wynosi około 7200 mld m³.

Obszar na południowym krańcu jeziora, położony w granicach państwa Malawi, od 1980 roku objęty jest ochroną w ramach Parku Narodowego Jeziora Niasa (ang. Lake Malawi National Park). Żyje tu wiele endemicznych gatunków ryb, będących kluczowym przykładem specjalizacji ewolucyjnej. Z tego względu park ten w 1984 roku wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Powierzchnia parku wynosi 94 km².

Region położony jest na południu kraju w strefie klimatu tropikalnego. W głębi kraju jest on bardziej suchy. Południowa część Tanzanii to przede wszystkim dzika przyroda, parki narodowe i rezerwaty przyrody. Na tych zielonych terenach pełno jest dzikich zwierząt: słonie, hipopotamy, krokodyle, zebry albinosy, nosorożce etc. Park Narodowy Ruaha szczyci się przede wszystkim znaczącą populacją słoni. Żyje ich tam blisko 10 tysięcy. W tym regionie podziwiać też można jezioro tektonicznego pochodzenia- Jezioro Niasa zwane także Malawi. W tym regionie można odetchnąć od tego, co codzienne i „pooddychać” Afryką. 

Wody jeziora maja odczyn zasadowy. Odczyn pH  mieści się w zakresie od 7.5 do 8.0 a  twardość ogólna  od 4.0 do 6.0 dH. Twardość węglanowa wynosi 6.0 do 8.0. Taka  rozpiętość parametrów chemicznych wody twynika ze  zróżnicowania poziomu dwutlenku węgla (CO2) rozpuszczonego w wodzie w różnych jej strefach. Na obszarach gdzie woda jest mocno wzburzona i lepiej napowietrzana wartość pH wody  jest wyższa, podczas gdy spokojne zatoczki jeziora,  o wiele bogatsze w dwutlenk węgla charakteryzują się niższym odczyn pH. Temperatura powierzchniowych wód waha się między 24,5 a 29,5°C, wody głębsze  mają około  21°C

W wodach żyją setki endemicznych gatunków wspaniałych pielęgnic, których występowanie jest ograniczone tylko do tego zbiornika.  Najlepiej znane akwarystom jeziora: Malawi, Tanganika i Wiktorii, które leżą w obrębie Wielkich Rowów Afrykańskich, są fenomenem pod względem radiacji adaptacyjnej – z jednego gatunku (przodka) powstały nowe gatunki przystosowane do życia w różnych niszach ekologicznych. Szacuje się, że w jeziorze Malawi żyje ponad 800 gatunków pielęgnic i wciąż odkrywane są nowe.

GRUPA MBUNA - WYGLĄD I ZACHOWANIE - PIELĘGNICE MALAWI

W Malawi wykształciły się dwie grupy ryb zróżnicowane ekologicznie: mbuna i non mbuna. Są to nazwy nadane przez tubylców. Określenie mbuna pochodzi z języka Chitonga możemy tłumaczyć jako  „ryby gryzące kamienie”, co doskonale opisuje zachowanie większości tych ryb podczas żerowania - poszukiwania pokarmu.

Grupa mbuna obejmuje liczne populacje pyszczaków - pielęgnic występujących w litoralu skalnym i kamienisto - żwirowym. Litoral skalny to prawie pionowe bloki skalne porośnięte peryfitonem czyli zespoły drobnych organizmów (bezkręgowce, glony, grzyby) zamieszkujących różne podłoża znajdujące się w wodzie, ale niebędące dnem. W tym wypadku to bloki skalne.  Litoral przejściowy to skupiska większych i mniejszych kamieni pomiędzy litoralem skalnym i piaszczystym. W tych dwóch siedliskach spotyka się najwięcej przedstawicieli pielęgnic z grupy mbuna.

Pielęgnice z mbuna są gatunkami o bardzo różnorodnym wyglądzie, zachowaniu i preferencjach żywieniowych. Charakteryzują się bardzo jaskrawym ubarwieniem i zwartą budową ciała. Dominujący samiec jest ubarwiony najintensywniej. U niektórych gatunków zdominowany samiec przybiera często barwy samicy, czyli barwy ochronne aby uniknąć konfrontacji z dominującym samcem. Natomiast bywa, że w grupach złożonych z samych samic czasem dochodzi do tego, że dominująca samica przybiera barwy samca.  Pielęgnice z mbuna osiągają rozmiary od 7 do 18 cm w zależności od gatunku i odmiany lokalnej.

Pyszczaki to ryby stadne i występują w większych lub bardzo dużych grupach. Ze względu na duży terytorializm i agresję wewnątrz i zewnątrz gatunkową hodowla w akwarium ryb z grupy mbuna wymaga przemyślanego doboru gatunków i odpowiednio dobranej ilości samców do samic. Grupa mbuna jest bardziej terytorialna i wykazuje większą agresję niż non-mbuna. Agresja zwykle skierowana jest przeciwko osobnikowi o podobnym wyglądzie lub gdy dana ryba jest zbliżona, czy to ze względu na kształt ciała czy ubarwienie.

GRUPA MBUNA - ROZMNAŻANIE

Pielęgnice z grupy mbuna są pyszczakami ‒  czyli rybami, które inkubują i wylęgają ikrę we własnej jamie gębowej, a dokładniej w worku gardzielowym. Pyszczaki z mbuna należą do najłatwiej rozmnażanych pielęgnic. Jeśli parametry wody i temperatura są odpowiednie to rozmnażają się bardzo łatwo.  To ryby poligamiczne czyli samiec odbywa tarło z kilkoma samicami. Samiec wykopuje wcześniej dołek, jamę w podłożu bloku skalnego, do którego zwabiają gotową do rozrodu samicę. Następnie odbywa się widowiskowy taniec godowy, gdy samiec pręży się, wygina swoje ciało, ukazując całe swoje piękno przed samicą. Tańcem tym stumuluje samicę do wypuszczenia ikry w wykopany dołek. Podczas gdy samica zbiera ziarna ikry do pyska samiec ją zapładnia. Samce pyszczaków mają atrapy jajowe na płetwie odbytowej. Atrapy jajowe - są to plamki na płetwie odbytowej imitujące ikrę. Występują przeważnie u samców, są duże i jest ich kilka. U samic są one mniejsze, bledsze i występują w mniejszej ilości, lub wcale. Imitują ikre, Samica będzie próbowala je zebrać a wtedy samiec zapłodni jaja trzymane w pysku. Samica inkubująca pobiera bardzo skromnie lub wcale nie pobiera w tym czasie pokarmu. Ikra jest inkubowana od 21 do 27 dni. Po tym czasie młode są wypuszczane i dalej muszą radzić sobie same. Miot rybek składa się przeważnie z 12 do 28 sztuk narybku i jest zależny od wielkości i wieku samicy.

 

  

GRUPA MBUNA - POKARM NATURALNY

Skały Jeziora Malawi pokryte są zielono - brązowymi glonami stanowiącymi podstawę pokarmową większości pyszczaków, które uzupełniają dietę planktonem, larwami owadów, narybkiem i ikrą. Poszczególne gatunki ryb żywią się różnymi rodzajami pokarmu. Dodatkowo wykształciły różne sposoby pobierania tego samego pokarmu. Mbuna to głównie ryby roślinożerne. Glony porastające skały są głównym składnikiem ich pożywienia, uzupełnianego larwami i skorupiakami żyjącymi pośród glonów. Przewód pokarmowy pyszczaków z grupy mbuna wyspecjalizowany jest do trawienia pokarmu roślinnego. Gatunki te posiadają długie jelita przystosowane do pozyskiwania białka i węglowodanów z trudnych do szybkiego strawienia glonów.

W naturalnym środowisku pyszczaki z mbuna zjadają:

-  glony -  Labeotropheus, Tropheops
-  peryfiton - Pseudotropheus socolofi
-  peryfiton i plankton - Metriaclima
-  bezkręgowce ze skał lub piasku- Labidochromis caeruleus
-  plankton - Cynotilapia

Wśród mbuna są również wszystkożercy, np. Iodotropheus sprengerae, oraz pielęgnice  o specyficznych upodobaniach pokarmowych, np. wszystkożerna Astatotilapia , młode ryby zjada Melanochromis chipokae a Pseudotropheus crabro zeskrobuje ze skóry sumów pasożyty skóry sumów i podkrada im ikrę. 

GRUPA MBUNA - CZYM KARMIĆ ?

Menu Mbuna powinno składać się z przede wszystkim z pokarmów roślinnych, dlatego bardzo dobrym dla nich pokarmem jest spirulina w płatkach lub granulacie. Dietę taką można dodatkowo urozmaicić dostępnymi warzywami takimi jak groszek zielony, sałata, szpinak, cukinia. Jako uzupełnienie można podawać plankton, zooplankton, skorupiaki i niewielkie ilości larw owadów takie jak larwy wodzienia i atemia, oraz drobne skorupiaki - dafnia i gamarus. 

Najbezpieczniej jest podawać pokarmy mrożone aby wyeliminować ryzyko wprowadzenia do zbiornuka chorób i pasożytów. w sprzedaży dostępnych jest wiele pokarmów mrożonych dla pielęgnic z malawi, należy sie tylko wystrzegać pokarmów tłustych i wysoko kalorycznych takich jak ochotka i tubifex. Nie wolno podawać pyszczakom produktów pochodzących od zwierząt ciepłokrwistych np.: serca wołowe.

Dobrym uzupełnieniem diety będzie podawanie rybom z mbuna pokarmów płatkowanych lub granulowanych. Suche pokarmy są produkowane na podstawie naturalnych składników z dodatkiem minerałów i witamin, oraz spiruliny, która jest bardzo odżywcza bo zawiera ok. 65 % protein roślinnych i składników mineralnych, oraz witamin z grupy B. Dodatki te poprawiają kondycję i wybarwienie pyszczaków. Pokarmy suche płatkowane lub granulat są wygodne w użyciu i bezpieczne dla ryb.

GRUPA MBUNA - POKARMY WŁASNEJ ROBOTY
Pyszczaki możemy też karmić pokarmami własnej domowej roboty. Polecam znany i sprawdzony pokarm o nazwie  SHRIMP MIX dla pielęgnic, znany jako Malawi - mix. Przepisów jest kilka i różnią się one proporcjami składników i dodatkami. Taki mix może zawierać: zielony groszek, szpinak, spirulina, skorupiaki, małże i mięso rybie oraz witaminy. 

PRZEPISY NA WŁASNY  SHRIMP - MIX  DLA RYB - wejście

Pyszczaki również chętnie zjadają warzywa: groszek, szpinak, sałata, cukinia, marchewka, brokuły. warzywa można podawać zblanszowane lub ugotowane i rozdrobnione. Z pokarmów roślinnych można podać drobne rosliny akwariowe jak rzęsa wodna i wgłębka.